Kałamarz (od łac. calamarius, naczynie do przechowywania piór pisarskich) – naczynie na pióra pisarskie lub atrament, stosowane powszechnie przed wynalezieniem pióra wiecznego. Pojawiły się w użyciu kiedy tylko ludzie nauczyli się pisać piórem. Początkowo były to małe pojemniki z przykrywkami, szklane, mosiężne, porcelanowe o różnych kształtach. Często były połączeniem kałamarza z listownikiem.